Jan Lammert van der Broek

Voornaam: Jan Lammert
Achternaam: van den Broek
Begraafplaats: N.H. Kerk Ureterp
Geboortedatum: 26-1-1905
Geboorteplaats: Oosterwolde
Woonplaats:
Overlijdensdatum: 14-4-1945
Overlijdensplaats: Ureterp

Robbert van Santen ontspringt transport vanuit Amsterdam naar Westerbork en duikt onder, ‘onder de vensterbank’,  bij het Ureterpse gezin van Jan Lammert van der Broek.

Het hoofd blond van de waterstofperoxide en vol woede, angst en ondraaglijke onzekerheid over het lot van zijn familie, beent hij heen en weer in een alkoof met bedstee van zestig centimeter breed en twee meter lang. Maar dat is bijna voorbij. Robbert kan af en toe naar buiten, en oefent dan samen met Jan Lammert met stenguns, die door een Engels vliegtuig zijn gedropt.

Ze zitten bij de ondergrondse Binnenlandse Strijdkrachten (BS) die Friesland zelf willen bevrijden voordat de Canadezen komen. Op dertien april lijkt de tijd rijp en verschijnt de BS een dozijn man sterk in Ureterp op straat met wapens, blauwe overalls en deels knaloranje geverfde Duitse helmen.

Het lukt Robbert, Jan Lammert en de andere bs’ers om meer dan dertig collaborateurs, landwachters en langsfietsende Duitse soldaten gevangen te zetten in de schuur achter café Gorter aan de hoofdweg van het dorp. De behandeling binnen is niet zachtzinnig. Hoe dan ook valt het de bewaking te zwaar, en twee leden gaan er ’s nachts op uit om de Canadezen te halen. Vanuit het café hebben de BS’ers zolang goed zicht op alles wat voorbijkomt. Wat ze niet weten is dat de missie naar de Canadezen is gestrand en een van de boodschappers doodgeschoten, waarschijnlijk per abuis door een Franse parachutist.

In de donkere vroegte van veertien april ratelt vanuit het oosten een kar met twee paarden het dorp binnen, met erop en erachter vijfenveertig Duitsers. Ze zijn op de vlucht, ze willen door, ze zijn geoefend en met veel, dus je zou zeggen: laat gaan. Maar de bs’ers schieten meteen, misschien omdat ze snel hulp verwachten. De paarden vallen neer, de Duitsers antwoorden met mitrailleurs en pantservuisten en schieten café Gorter in puin. Door het kruisvuur vliegt ook bij mijn grootouders van alles naar binnen.

Ze springen net op tijd uit bed, vlak voordat een kogel het hoofdeinde raakt. Beneden suist een scherf in de kast door twee medische boeken, die met hun kaften onlosmakelijk in elkaar verwrongen raken. Buiten sneuvelt een jongen die op het verkeerde moment de hoek om kijkt, en vijf BS’ers, onder wie Jan Lammert van der Broek, die zich langs de straat in een mangat heeft verschanst.
Robbert vlucht vanuit de schuur van Gorter de weilanden in, naar het westen waar de Canadezen zouden zitten. Omkijkend ziet hij tegen de ochtendschemer het silhouet van een knielende Duitser die zijn geweer op hem richt. Robbert schiet als eerste en de soldaat valt dood neer in een greppel.