Gerben Ypma werd geboren op 30 december 1920 te Huizum (thans Leeuwarden) en overleed op 16 augustus 1944 te Koudum. Hij woonde in de Koekoekstraat te Leeuwarden, was van beroep boekhouder / verzekeringsagent, werd als lid van het verzet ‘Grutte Klaas’ genoemd. Hij was rayonhoofd van de LO-Zuidwest Friesland (Koudum en omgeving).

Zijn arrestatie vloeide voort uit verraad van de voormalige verzetsvrouw en latere SD-medewerkster Miep Oranje (alias Edith). Op 27 plaatsen had de SD invallen gedaan, onder meer in Huize Liana aan de Oude Gracht in Utrecht dat op dat moment als koeriersterscentrale dienst deed. Koeriersters onderschepten collegae die op weg waren naar Huize Liana, maar de Friese LO-koerierster Cornelia Johanna van den Berg-van der Vlis (28 oktober 1892 ‘s-Gravenhage – gefusilleerd 8 september 1944 Zeijen) kenden zij niet, ofschoon zij hoofdkoerierster van de Landelijke Organisatie tot hulp van onderduikers was in Friesland. Haar schuilnaam was ‘Annie Westland’.

Zij was  viel in Duitse handen. Dit had akelige gevolgen, want zij had een pasje bij zich in verband met de tweede distributiebonnenkraak in Workum, die op 3 augustus 1944 was gepleegd. De buit van 13.000 bonkaarten was bestemd voor het westen van het land. Op het pasje – de helft van een stuk papier – stond dat op twee verschillende adressen in Koudum kon worden gevraagd, waar Gerard (politieman en verzetsstrijder Gerben Oppewal) woonde.

Die zou hen dan naar de bonnen brengen, die zich in de woning van wijkverpleegster Trijntje Scheringa van Het Groene Kruis bevonden. Na de arrestatie van Annie Westland was meteen onder het Koudumer verzet de boodschap verspreid niemand met het pasje te vertrouwen. Een groepje SD’ers, die zich als KP’ers voordeden, dook op 14 augustus 1944 in Koudum op. Overal vroegen ze naar Gerard. Ze wilden al weggaan, toen Ypma uit de richting Molkwerum terugkwam.

De mannen vertelden hem lid te zijn van een transportploeg die de bonkaarten ophaalde voor het illegale Centrale Distributiekantoor in Utrecht. Hij was blijkbaar niet op de hoogte, vertrouwde hen en leidde hen naar de bonnen. Ypma werd gearresteerd en afgevoerd naar het SD-hoofdkwartier Scholtenhuis in Groningen. Ook Scheringa en twee Joden, die zij in huis had, waren gearresteerd. Ypma had met Oppewal afgesproken dat hij, als hij gepakt zou worden, de eerste twee dagen geen namen zou noemen om iedereen de gelegenheid te geven onder te duiken.

In de nacht van 15 op 16 augustus 1944 is Ypma teruggebracht naar zijn onderduikadres bij de familie Kuiper aan de Zwarteweg in Koudum. De gastheer was ondergedoken. Enkele SD’ers forceerden de voordeur van het huis, dwongen hem zijn onderduikkamer aan te wijzen en schoten hem daar dood.
Vooraf was hij vreselijk gemarteld en zelfs enkele keren in zijn benen geschoten. Die nacht werd ook Koudumer Tjalke van der Wal, bij wie Oppewal ondergedoken zat, doodgeschoten.

Op Ypma’s graf staat de toorts van de Stichting Friesland 1940-1945. Postuum is hem op 13 maart 1984 het Verzetsherdenkingskruis verleend. Zijn foto staat in de bestuurskamer van de chr. voetbalvereniging Blauw Wit in Leeuwarden, waarvan hij ooit een verdienstelijk lid was. In Koudum is een straat naar hem vernoemd. Zijn naam prijkt op een gedenkplaat in het voormalige gemeentehuis van de gemeente Hemelumer Oldeferd c.a. in Koudum.

(Bron: o.a. Pieter Wijbenga, Bezettingstijd in Friesland, deel II).